Οι απεικονίσεις της Παναγίας, το θέμα εκδήλωσης του ΜΟΚ

Την 7η φετινή εκδήλωση της σειράς «Μορφωτικές Συναντήσεις 2011-2012», πραγματοποίησε ο Μορφωτικός Όμιλος Κομοτηνής στην αίθουσα εκδηλώσεων του νέου κτιρίου του Λαογραφικού Μουσείου.

Το θέμα της εκδήλωσης «Μήτηρ Θεού, οι απεικονίσεις της Θεοτόκου στη Βυζαντινή Τέχνη», ανέπτυξε η φιλόλογος – βυζαντινολόγος, και μέλος του ΜΟΚ, κυρία Ουρανία Λάμπρου.  

Παναγία η Θεοτόκος

«Από τις πρώιμες απεικονίσεις που έχουμε σε κατακόμβες...

... και εικόνες από το Σινά, μέχρι και την περίοδο μετά την εικονομαχία και την άλωση της Πόλης, που μεταφέρονται οι εικόνες και ταξιδεύουν είτε στις άλλες Ορθόδοξες χώρες όπως η Ρωσία, αλλά και στη Δύση, κυρίως στην Ιταλία. Εκεί λοιπόν τα Βυζαντινά πρότυπα δίνουν την αφορμή να υπάρξει η Αναγέννηση σε έργα γνωστών Ιταλών ζωγράφων, μπορούμε να δούμε ακριβώς την επιρροή που έχει η Βυζαντινή τέχνη. Η «γέφυρα» είναι η Κρήτη και τα Επτάνησα, γι΄ αυτό το ταξίδι των εικόνων.

Κατά τη διάρκεια της εικονομαχίας η Παναγία χρησιμοποιείται για να τεκμηριώσει το γεγονός ότι μπορούμε να απεικονίσουμε το Θείο. Η Παναγία είναι άνθρωπος, παρόλ’ αυτά μπόρεσε και γέννησε με αυτό το θαυματουργό τρόπο τον Θεό. Έτσι λοιπόν και οι εικονομάχοι και οι εικονολάτρες σέβονται το πρόσωπο της Παναγίας και χρησιμοποιείται σαν «όχημα» η Παναγία για να μπορέσουμε να κάνουμε δύο πράγματα: η εικόνα έχει και λατρευτική χρήση, αλλά είναι και φορέας ιδεολογίας. Ο αναλφαβητισμός και γενικά η πολιτική ιδεολογία περνάνε μέσα από την εικόνα, δεν μπορούνε η απλοί άνθρωποι να κατανοήσουν δόγματα θεολογικά αν δεν έχουνε εικόνα. Η εικόνα χρησιμοποιείται σε όλη τη Βυζαντινή εποχή και για πολιτική προπαγάνδα, γι΄ αυτό βλέπουμε και Αυτοκράτορες μετά από νικηφόρες εκστρατείες να μπαίνουνε στην Πόλη έχοντας μπροστά μία εικόνα – σύμβολο, το «Παλλάδιο» της Πόλης, και έτσι σιγά-σιγά διαμορφώνονται οι τρεις βασικοί τύποι της Βρεφοκρατούσας Παναγίας που είναι η «Οδηγήτρια», η «Ελεούσα» και η «Γλυκοφιλούσα».  

Η Παναγία αντιπροσωπεύει τη μητέρα, που είναι η μεγάλη μητέρα, η θεότητα που κυριαρχούσε από την προϊστορία και μετά, και οι πιστοί σε όλο τον κόσμο προσφεύγουνε στην Παναγία για βοήθεια στις δύσκολες εποχές. Υπάρχουν και οράματα, υπάρχουν και θαύματα».

Σ.Κ.